Fakty i mity
W związku z komunikatami, które w ostatnim czasie pojawiły się w mediach, w kontekście tzw. spółdzielni publikacyjnych (ang. „paper mills”) informujemy, że:
I. Z Politechniką Gdańską współpracował nie jeden dr Muhammad Bilal, ale w sumie trzy osoby o takim samym imieniu i nazwisku, a niektóre dotychczasowe komunikaty medialne łączą ze sobą te osoby w jedną postać.
-
Dr Muhammad Bilal, którego historię opisał blog „forbetterscience.com”, był zatrudniony na Wydziale Inżynierii Lądowej i Środowiska w ramach dwuletniego kontraktu na stanowisku naukowca w programie NOBELIUM.
-
Muhammad Bilal Hafeez to były doktorant Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa. Dopełnił studia w ramach Szkoły Doktorskiej i został skreślony z listy doktorantów Politechniki Gdańskiej za niezłożenie w terminie rozprawy doktorskiej.
-
Dr Muhammad Bilal Riaz, adiunkt ze stop. nauk doktora był zatrudniony przez 7 miesięcy w latach 2022–2023 w grupie pracowników badawczo-dydaktycznych na Wydziale Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej (Instytut Matematyki Stosowanej).
II. Zarobki dr. Muhammada Bilala wynosiły rocznie 100 tys. zł brutto jako beneficjenta programu NOBELIUM, a nie jak podawano 400 tys. zł brutto rocznie. Opublikowana i powielana była nieprawdziwa informacja.
III. W ramach projektu NOBELIUM dr Muhammad Bilal był zatrudniony przez okres 1,5 roku, a nie przez okres trzech lat. Wykorzystał środki w projekcie, proporcjonalnie do czasu zatrudnienia, w kwocie ok. 150 tys. zł brutto.
IV. W ramach swojej aktywności na Politechnice Gdańskiej dr Muhammad Bilal pozyskał prestiżowy projekt Narodowego Centrum Nauki w konkursie OPUS.
V. Dr Muhammad Bilal nie jest pracownikiem Politechniki Gdańskiej od 1 stycznia 2025 r.
VI. W okresie zatrudnienia na Politechnice Gdańskiej dr Muhammad Bilal zarejestrował 26 publikacji, które dotyczą zagadnień związanych z realizacją przyznanych mu projektów.
VII. Wynikiem rozmowy z dr. Muhammadem Bilalem są przedstawione poniżej oświadczenia.
Oświadczenia dr. Muhammada Bilala i rezygnacja z projektu OPUS
„Zdecydowanie oświadczam, że nigdy nie brałem udziału w żadnych działaniach związanych z tzw. paper mills, ani ich nie wspierałem. Zawsze przestrzegam etycznych zasad badań naukowych oraz najwyższych standardów. Ponadto potwierdzam, że nie pracowałem z fałszywymi danymi. Wszystkie moje publikacje opierają się na oryginalnych danych i przeszły rygorystyczną ocenę w procesie recenzji naukowej” – własnoręcznie podpisane oświadczenie dr. Muhammada Bilala trafiło na Politechnikę Gdańską w dniu 16.01.2025 r.
Dr Bilal odniósł się także do swojej aktywności w projekcie OPUS NCN.
„Planowane prace badawcze, w tym eksperymenty i zbieranie danych, postępują zgodnie z założeniami zawartymi w propozycji. Na obecnym etapie projektu OPUS nie powstały jeszcze żadne publikacje. Niemniej jednak prowadzone prace eksperymentalne oraz analiza danych mają szansę doprowadzić do publikacji o znaczącym wpływie, pod warunkiem osiągnięcia oczekiwanych wyników. Publikacje te będą zawierały afiliację Politechniki Gdańskiej i zostaną udostępnione po zakończeniu. Z przykrością informuję, że nie będę w stanie kontynuować tego projektu w obecnych warunkach. Podjąłem decyzję o rezygnacji i wycofaniu się z niego”.
VIII. Jednym z pierwszych mediów w Polsce, które w dniu 4 stycznia 2025 r. opisało temat dr. Muhammada Bilala, był portal internetowy „kresy.pl”, nadając artykułowi tytuł: „Politechnika Gdańska płaci 400 tys. zł rocznie badaczowi z Pakistanu podejrzanemu o oszustwa naukowe”.
Artykuł ten był intensywnie w Internecie eksponowany i przekazywany.
Portal „kresy.pl” w dniu 10 stycznia 2025 r. został wskazany na liście portali internetowych w raporcie Zespołu ds. Dezinformacji Komisji ds. badania wpływów rosyjskich i białoruskich jako te, które szerzą zdaniem zespołu zafałszowaną, prorosyjską narrację w ramach wojny kognitywnej.
Raport zespołu dostępny jest na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości i mówi on m.in., że „Nie tylko nie podjęto (wcześniej – przyp. PG) skutecznego przeciwdziałania próbom wrogiego zarządzania polskimi elitami, ale zignorowano również zagrożenia w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego”.
Działania prewencyjne Politechniki Gdańskiej
Politechnika Gdańska zawsze dokładała i będzie dokładać wszelkich starań związanych z zachowaniem uczciwości, transparentności i etyki prac naukowych prowadzonych przez badaczy naszej uczelni. We wrześniu 2024 roku została powołana Komisja ds. Etyki Badań Naukowych, której głównym celem jest zapobieganie potencjalnym, nieetycznym praktykom typu spółdzielnie, konsorcja czy fabryki artykułów naukowych. Komisja ta opracowała szczegółowe zalecenia, które aktualnie wdrażane są na uczelni:
- obowiązkowe szkolenia dla promotorów i szkolenia doktorantów z zakresu etyki publikacyjnej (program Mastering Doctoral Supervision w ramach projektu „Kadra 5.0. Rozwój kompetencji nauczycieli i doktorantów”, w ramach programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021–2027);
- zmiana regulaminu w sprawie premii dla pracowników i doktorantów z PG mająca na celu premiowanie wyłącznie publikacji zgodnych z zasadami etyki publikacyjnej;
- zmiana w regulaminie programu IDUB FRANCIUM dotyczącego dodatkowych stypendiów dla doktorantów, na wniosek Komisji ds. Etyki Badań Naukowych, tj. został wprowadzony dodatkowy punkt o natychmiastowym wstrzymaniu wypłaty stypendium w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości;
- i inne.
Głos środowiska naukowego
Problem nieuczciwych spółdzielni publikacyjnych czyli „paper mills” jest spotykany nie tylko w Polsce. Borykają się z nim uczelnie na całym świecie, również te najbardziej prestiżowe. Sygnały z wielu polskich uczelni pokazują, że do tematu podejść należy szeroko i odpowiedzialnie, w kontekście przyszłości nauki, etyki i wyzwań, które przynosi ze sobą coraz szersze zastosowanie sztucznej inteligencji.
Problem jest niezwykle delikatny, gdyż dotyczy ingerowania w wolność akademicką naukowców, tzn. wpływania na tematykę poruszanych przez nich problemów naukowych, jak również wyboru współpracujących z nimi naukowców. Wdrażając nowe regulacje, Politechnika Gdańska nie chce tej wolności ograniczać ani zakłócać.
Głos środowiska naukowego uczelni wyższych wydaje się mówić jedno: nie wszystko da się skutecznie zweryfikować przez luki w systemie. Niezwykle dynamiczny rozwój sztucznej inteligencji w nauce stawia nowe wyzwania. AI na pewno jest i będzie narzędziem wspierającym badania i przyspieszającym procesy analityczne, ale niesie także zagrożenie jej nieuczciwego wykorzystania w tworzeniu publikacji.
Potrzebna szeroka debata całego środowiska
Dziś widzimy potrzebę debaty środowiska i mediów, dlatego wychodzimy z inicjatywą ogólnopolskiej konferencji naukowej, którą w tym roku planujemy zorganizować na Politechnice Gdańskiej. Spotkanie to będzie doskonałą okazją do wymiany doświadczeń i wypracowania wspólnych standardów.
Biuro Prasowe Politechniki Gdańskiej
